De meest gevreesde ziekte onder Koi wordt veroorzaakt door het Koi Herpes Virus (KHV).

Een virus is niets meer dan een stukje DNA (DNA virus) of RNA (RNA virus) omringt door een eiwitmantel. DNA virussen zijn minder gevoelig voor mutaties, en zullen proberen om de eigen genetische code bij beschadiging te herstellen. RNA virussen daarentegen zijn in staat sneller te muteren waardoor ze mogelijk andere eigenschappen krijgen.

Een typisch voorbeeld van een RNA virus is de griep. Telkens duiken nieuwe varianten op, waardoor een griepprik ieder jaar, voor de dan geldende variant, moet worden aangepast. Een virus is obligaat wat wil zeggen dat het niet zonder gastheer kan “overleven”. Kenmerkend van een virus is dat deze cellen binnendringt van een gastheer en deze cel ervoor laat zorgen dat het virus vermenigvuldigd wordt. Op een gegeven moment zijn er zoveel virussen dat de cel eraan kapot gaat. De virussen infecteren dan weer nieuwe cellen en kunnen zich op die manier enorm snel vermenigvuldigen, met steeds grotere schade aan de gastheer tot gevolg.

Een virus is meestal soortspecifiek. Het HIV virus dat AIDS kan veroorzaken is bijvoorbeeld niet overdraagbaar op vissen. Toch zijn er virussen die de overstap naar een ander soort organisme kunnen maken, denk hierbij aan de recente uitbraken van de varkenspest of de vogelgriep.

KHV is hoogstwaarschijnlijk een virus uit de Herpesfamilie, maar is wel een vreemde telg. Het virus is namelijk veel groter dan de andere herpusgerelateerde virussen. Hoewel, groot is een relatief begrip. Een virus is nog altijd gemiddeld honderd keer kleiner dan een cel, dit kun je vergelijken met een verschil in grootte tussen een mens en een wolkenkrabber. KHV kan alleen Cyprinus carpio (de karper, waaronder ook de Koi valt) ziek maken. Wel kan het virus zich handhaven in Hybriden (kruisingen met aan karpers nauw verwandte andere vissen).

KHV is een hoogst besmettelijk virus. Er bestaan in principe géén geneesmiddelen tegen virussen. Vaak zal het afweergestel van een organisme dat besmet is, zelf met het virus afrekenen. De specifieke weerstand van het besmette organisme maakt dan antistoffen aan. Deze antilichamen vallen het virus dan aan zodat het kan worden overwonnen. Een gezond mens zal bijvoorbeeld op eigen kracht een griepvirus binnen enkele weken de baas zijn. Wat wel een helpende hand kan bieden is vaccinatie. Bij vaccinatie wordt een dood of afgezwakt virus toegediend zodat het lichaam alvast kan beginnen met het maken van antistoffen. Geheugencellen onthouden bovendien welke antistoffen moeten worden aangemaakt wanneer in de toekomst weer besmetting met het virus plaatsvindt. Wanneer in een later stadium dan contact is met het echte virus, dan kan de voorraad antistoffen worden aangesproken en is het organisme het virus snel de baas.

Samenvatting

  • Cyclus: Besmette vissen vertonen meestal verschijnselen tussen de 18 en 28 graden Celsius, met een “optimum” rond 22-24 graden Celsius. Zeer dodelijk. Tot 100% sterfte is mogelijk. Acute sterfte of sterfte binnen enkele dagen nadat de eerste symptomen zich openbaren. Vaak slachtoffers zonder uiterlijke kenmerken.
  • Wie: Cyprinus carpio (Karper).
  • Ontstaan: Door besmetting van andere karpers of water waarin besmette karpers zitten/zaten. Materiaal als netten e.d. waar besmette karpers mee in contact zijn geweest. Mogelijke overdracht door migranten als watervogels, kikkers en incecten.
  • Preventie: Quarantaine, immuunschema* of vaccinatie**. Uitstekende wateromstandigheden en voorkomen van stress kunnen mogelijk helpen om een uitbraak onder besmette vissen te vertragen.
    * Immuunschema (overheating): Vroeger veel toegepast bij jonge vissen uit Israël. Door de temperatuur van het water gedurende een dag of 21 omhoog te brengen (>30 graden Celsius) inactiveert men het virus van een besmette vis, waardoor weerstand kan worden opgebouwd. Of de vis hierna drager van het virus blijft is onbekend, belangrijker om te weten is echter of de vis nog een besmetting kan veroorzaken. Sommige wetenschappers zijn ervan overtuigd dat na maanden/jaren nog uitbraken kunnen voorkomen door besmette vissen die het overleefd hebben
    ** In Israël is een vaccin ontwikkeld dat momenteel getest wordt. Men is zeer hoopvol.
  • Symptomen: Kieuwverwoesting en verslijming, ingevallen ogen, soms herpesachtige “ringen” op de huid, overmatige slijmproductie, verlies van de slijmhuid, huidwondjes, stress, ongecoördineerd zwemmen, verlies van eetlust, luchthappen. Meestal geen inwendige symptomen.Sommige vissen vertonen in het geheel géén symptomen. De ziekte kan zo snel toeslaan, dat de dood al intreedt vóór allerlei uiterlijke symptomen zich openbaren. Dit zal vooral gebeuren in de voor het virus ideale temperatuur van 22-24 graden Celsius, waarin het zich zeer snel kan vermeningvuldigen. Bij lagere (18-21 graden Celsius) of hogere (25-28 graden Celsius) gaat de ziekte minder snel en zullen zich vaak wel symptomen gaan voordoen, simpelweg vanwege het feit dat de vis iets meer tijd heeft om tegen het virus te “vechten”.
  • Secundaire effecten: Door de snelheid waarmee het virus toeslaat nauwelijks relevant. Vele verschillende secundaire aandoeningen kunnen zich openbaren, daar het immuunsysteem het niet kan bolwerken. Enigszins vergelijkbaar met het menselijke HIV virus.
  • Hoe herkennen: Real Time Polymerase Chain Reaction (RTPCR) door een gespecialiseerd laboratorium. Uitsluitsel is binnen twee dagen mogelijk. In principe dient hiervoor een vis te worden opgeofferd. Van deze vis wordt kieuw- en nierweefsel afgenomen. In Nederland wordt dit soort onderzoek uitgevoerd door het Centraal Instituut voor Dierziekte Controle (CIDC). Het laten onderzoeken van een vis op KHV is alleen zinvol als de vis voorafgaand aan het onderzoek enkele weken op de voor KHV optimale temperatuur heeft doorgebracht (rond de 22-24 graden Celsius). Dragerschap (besmette vis zonder ziekteverschijnselen, meestal doordat het geen periode in de optimale temperatuursrange heeft doorgebracht) is met RTPCR niet aan te tonen!
  • Een ELISA testset. Dit onderzoek kan op twee manieren plaatsvinden en geeft binnen 24 uur de uitslag, bovendien is er geen laboratorium voor nodig. Door bloedonderzoek zoekt men naar het echte virus of in uitwerpselen waar men zoekt naar de specifieke eiwitmantel van het virus. ELISA heeft alleen zin als de vis daadwerkelijk ziek is of net hersteld van KHV. Dragerschap of langer geleden ziek geweeste karpers zijn niet aan te tonen met ELISA. ELISA is nog niet voor particulieren verkrijgbaar. Het grote voordeel van deze test is dat het gemakkelijk meegenomen kan worden. Binnen niet afzienbare tijd verwacht ik dat de koidokters ELISA standaard in hun uitrusting zullen meevoeren tijdens de vijverbezoeken. Hierdoor verwacht ik dat het aantal overlijdensgevallen dat onder de noemer “KHV” wordt geschaard, maar niet gestaafd is door onderzoek in Lelystad, zal afnemen.
  • Behandeling: Geen echte behandeling mogelijk. Overheating kan het virus een halt toeroepen, zodat het afweergestel van de karper het virus kan overwinnen. Onbekend is of de karper hierna drager blijft en nog belangrijker, andere vissen kan besmetten.
    Het complete dossier van het Koi Herpes Virus uit KOI66 van de NVN is nu digitaal beschikbaar: Klik hier

    (c) Joop van Tol, auteur voor Nishikigoi Vereniging Nederland.
    (c) Arik Diamant, foto’s van het Koi Herpes Virus.

Deel dit bericht

Activiteit Binnenkort
days
hrs
mins
secs